W nocy twarzą ku niebu.
Ekspozycja zainspirowana została intuicyjnym wglądem w historię literatury iberoamerykańskiej, jej realną i magiczną narracją oraz zarysowanymi w niej losami artystów i autorów totalnych. Jest w zamierzeniu wizualną i poetycką opowieścią snutą przez współczesnych twórców, w której dzieło sztuki przeradza się w tekst. Wystawę dzieł stworzonych przez artystów obu Ameryk oraz Europejczyków, często ludzi o zawiłych życiorysach, skorych do wyrażania uwag na temat opresyjnej rzeczywistości politycznej, wzbogaca też wątek marzeń i niespełnionych nadziei.
W jednym z opowiadań Julia Cortázara bohater płynnie przemieszcza się pomiędzy krainami jawy i snu. Wraz z upływem czasu mara staje się bardziej realna niż rzeczywistość, a uczestnik życia w nowoczesnej cywilizacji kończy – jak głosi tytuł wydanej w 1956 roku opowieści – jako ofiara wiele wieków wcześniej złożona na azteckim ołtarzu „w nocy twarzą ku niebu”.
W twórczości Roberta Bolaña spojrzenie w bezkres nieba zawiera inne, ale nie mniej fatalne znaczenia. Chilijski pisarz z błękitnej przestrzeni uczynił medium trwogi. Bohater napisanej przez niego noweli Gwiazda daleka (1996) – awangardowy, faszyzujący poeta i zabójca – siedząc w myśliwcu układa na niebie, między chmurami, niepokojące wiersze przy użyciu dymu z silnika.
Wystawa, inspirowana narracją Cortázara i artystyczną dystopią Bolaña, tworzy przestrzeń, w której codzienność wymyka się naszej lokalnej intuicji. W wyimaginowanej krainie, którą dla Europejczyka może być cały region Ameryki Południowej – ojczyzna obu wymienionych autorów – wiele rzeczy wydaje się urządzonych na odwrót, jak w lustrzanym odbiciu: realizm zrównuje się z magią, a czas zamiast płynąć linearnie zamyka się w cykle.
Prezentowane dzieła tworzą opowieści o niekończącej się podróży przez osobliwe światy: te realne, podzielone granicami państw i kontynentów oraz inne, magiczne, ograniczone jedynie naszą wyobraźnią. W obu wariantach krainy te są rządzone przez bezwzględnych dyktatorów, tłamszona jest w nich wolność, a ikonosferę zatruwają czołobitne teksty propagandowe. W takich okolicznościach rodzą się bunt i anarchia wspierane poezją i pieśniami pełnymi fatalizmu, ale też nadziei.
